BAB 1 : KEDUDUKAN STRATEGIK

MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

 (1) Pulau Pinang Menjadi Pangkalan SHTI :

1. SHTI jalankan perdagangan antarabangsa dan meluaskan tanah jajahan British.

2. Pulau Pinang asalnya wilayah Kedah.

3. British tidak boleh menguasai Kedah. Siam mengaku Kedah di bawah naungannya.

4. SHTI ingin Pulau Pinang sebagai pangkalannya.

5. Kepentingan Pulau Pinang kepada British :

i. Pusat pengumpulan barangan :-

a. SHTI perlukan teh dari China

b. China perlukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam dari Kepulauan Melayu.

ii. Sebagai pelabuhan persinggahan :-

a. Pelabuhan Pulau Pinang menyediakan makanan, kemudahan membaiki kapal

b. Tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun.

iii. Menjadi pangkalan tentera British :-

a. British dan Perancis bersaing menguasai perdagangan di India.

b. Pulau Pinang sebagai pengkalan tentera mempertahankan petempatan British di India daripada serangan Perancis.

(2) Kedaulatan Kedah tercabar

1. Kedah mempunyai pelabuhan entreport.

2. Kuala Kedah maju sebagai pusat perdagangan

3. Kemakmuran Kedah menyebabkan pemimpinnya sentiasa hadapi cabaran dalam dan luar negeri.

Ancaman Bugis

i. Perebutan takhta apabila Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah menjadi Raja Muda.

ii. Perlantikan tidak dipersetujui oleh kerabat diraja Kedah kerana Tunku Abdullah bukan anak gahara

iii. Mereka berpakat dengan Bugis di Selangor menentang Sultan Muhammad Jiwa.

iv. Bugis (Raja Haji) menawan Kuala Kedah serta Alor Setar.

v. Sul Muhammad Jiwa dapatkan bantuan ketenteraan Firma Jourdain Sullivan & de Souza.

vi. Firma hantar Francis Light untuk berunding

vii. Perjanjian (1771) benarkan firma berniaga di Kuala Kedah

viii. Sultan batalkan perjanjian apabila firma enggan memberi bantuan tentera bagi menyerang Bugis di Selangor.

(b) Ancaman Siam

i. Kedah hentikan penghantaran bunga emas kepada Siam semasa berperang dengan Burma

ii. Selepas perang dgn Burma tamat, Siam menjadi kuasa yang kuat semula.

iii. Siam tuntut Kedah hantar bunga emas, wang serta tenaga manusia.

iv. Sultan Kedah (Sultan Abdullah– pengganti Sultan Muhammad Jiwa ) berasa terancam

v. Sultan dapatkan bantuan tentera SHTI.

vi. Tawarkan Pulau Pinang jika SHTI sanggup melindungi Kedah daripada ancaman Siam.

vii. Francis Light menerima tawaran Sultan Abdullah

(3) Pertapakan British di Pulau Pinang

1. Tipu helah Francis Light

i. SHTI bimbang dgn dasar monopoli Belanda

ii. Tawaran Sultan Abdullah membenarkan SHTI menduduki Pulau Pinang memenuhi keperluan SHTI bagi menghadapi ancaman Belanda.

iii. Francis Light tandatangani Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 dgn Sultan Kedah secara peribadi.

iv. Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat memberi bantuan ketenteraan

2. Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786

i. SHTI bantu Kedah sekiranya diserang musuh

ii. SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah

iii. SHTI membayar 30 ribu dolar Sepanyol setahun kepada Sultan Kedah sebagai pampasan

3. Upacara menaikkan bendera Union Jack

i. Pulau Pinang dinamakan Prince of Wales Island

ii. Petempatan dinamakan Geogetown sempena nama King George III.

iii. bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu.

(4) SHTI mungkir janji

1. Siam takluki Patani dan mengancam Kedah.

2. Sultan Abdullah tuntut SHTI memberi ketenteraan

3. SHTI enggan sebab tidak terlibat dlm Perjanjian 1786,

4. Perjanjian 1786 bersifat peribadi antara Sultan Abdullah dengan Francis Light.

5. SHTI jaga kepentingan perdagangan dengan Siam.

6. Sul Abdullah desak Francis Light meninggalkan Pulau Pinang.

7. Francis Light enggan melepaskan Pulau Pinang.

8. Francis Light tawarkan bayaran ganti rugi tetapi ditolak oleh Sultan Abdullah.

9. Sultan Abdullah rasa tertipu – sediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk ambil semula Pulau Pinang.

10. Baginda dapatkan bantuan Riau, Siak dan Selangor.

11. Francis Light meminta bantuan tentera

12. Sultan Abdullah tewas

13. Sultan Abdullah tandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah 1791.

14. SHTI bayar 6 ribu dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah.

15. George Leith dilantik Gabenor Pulau Pinang pertama.

 (5) Pertapakan SHTI di Seberang Perai

i. Seberang Perai sesuai sebagai benteng mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang

ii. Seberang Perai subur untuk bercucuk tanam bagi keperluan makanan penduduk di Pulau Pinang.

iii. Sultan Dzauddin (pengganti Sultan Abdullah) perlukan bantuan ketenteraan bagi hadapi Siam.

iv. Menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan Gabenor George Leith

v. syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800;

- Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai.- SHTI bayar 10 ribu dolar Sepanyol setahun bagi Pulau Pinang dan Seberang Perai.

vi. SHTI mungkir janji untuk bantu Kedah, bantuan tidak diberi apabila Siam menyerang Kedah pada tahun 1821.

vii. Kedah ditakluki oleh Siam.

vii. Jun 1826, Raja Siam (Rama III) tandatangani perjanjian dgn Henry Burney di Bangkok

ix. Syarat Perjanjian Burney :

a. British iktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah.

b. Sultan Ahmad Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak, Selangor dan Burma

c. British tidak akan membantu Sultan Kedah menyerang Siam dan jajahan takluknya.

d. British menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah,

e. Kedah bayar ufti bunga emas kepada Siam.

(6) SHTI di Singapura

1 Sebab British ingin mengambil Singapura

i. Pulau Pinang jauh ke utara Selat Melaka

ii. Pulau Pinang gagal bersaing sebagai pelabuhan di kepulauan Melayu.

iii Kapal banyak ke Betawi, Riau & Lingga.

iv. Perdagangan SHTI dgn China semakin penting.

v. Barangan dari China mendapat pasaran di Eropah.

vi. Inginkan pelabuhan strategik di Selat Melaka

vii. Perang Napoleon meletus di Eropah, Belanda ditawan Perancis.

viii. Perancis berhasrat kuasai wil. Belanda di Timur.

ix. Belanda tandatangani Surat Kew dgn British.

x. Belanda serahkan secara sementara jajahannya di Timur kpd British hingga Perang Napoleon tamat.

xi. SHTI kuasai Melaka & Betawi semasa Perang

xii. Selepas Perang, British pulangkan Melaka dan Betawi kepada Belanda.

xiii. Belanda kenakan cukai yang tinggi dan layanan buruk kpd pedagang British dan Betawi.

xiv. Stamford Raffles cari pelabuhan baru.

xv. Cubaan Raffles membuka pelabuhan di Palembang, Acheh dan Riau gagal.

xvi. Cadangkan pangkalan baru di Singapura. Singapura wilayah kekuasaan kerajaan Johor.

xvii. Singapura strategik – sesuai sebg pelabuhan bebas dan dijadikan pangkalan bagi menyaingi pelabuhan Belanda dan Betawi.

xviii. Raffles yakin Singapura boleh menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu.

2 Masalah perebutan takhta di Johor

i. Jajahan Johor termsk Pahang, Johor, Singapura.

ii. Sultan Abdul Rahman pemerintah kerajaan Johor,

iii. Pusat pentadbirannya di Lingga.

iv. Pahang diperintah oleh Bendahara Ali keturunan Bendahara Johor.

v. Temenggung Abdul Rahman – pemerintah Singapura dan Tanah Besar Johor.

vi. Beliau menjadikan Kuala Sg Singapura sebagai pusat pentadbiran dan pelabuhan.

vii. Raffles hadapi masalah mengambil Singapura – Singapura di bawah Sultan Abdul Rahman yang berada di bawah pengaruh Belanda.

viii. Apabila Sultan Mahmud Shah III mangkat, Tengku Hussein putera sulungnya diketepikan

ix. Adiknya, Tengku Abdul Rahman jadi sultan.

x. Mengikut adapt, pengganti sultan perlu dilantik sebelum upacara pemakaman

xi. Tengku Hussein tiada di istana sultan tetapi berada di Pahang.

xii. Pembesar Johor dgm sokongan Belanda melantik Tengku Abdul Rahman sebagai pengganti sultan.

xiii. Raffles melihat pertelingkahan sebagai peluang untuk campur tangan dengan cara menyokong Tengku Hussein menjadi Sultan Johor.

3. British di Singapura melalui Perjanjian 1819 :

i. Raffles mendarat di Singapura.

ii. Raffles paksa Temenggung Abdul Rahman menandatangani perjanjian yang membenarkan British membina loji di Singapura.

iii. Temenggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh Raffles

iv. Syarat Perjanjian Temenggung Abdul Rahman dan Stamford Raffles pada 30 Januari 1819 :

a. SHTI dirikan loji di Singapura

b. SHTI lindungi Temenggung daripada ancaman

c. SHTI bayar 3 ribu dolar Sepanyol setahun kpd Temenggung

d. SHTI tidak membenarkan Temenggung membuat hubungan dengan Barat yang lain.

v. Perjanjian 1819 tidak sah kerana tidak mendapat persetujuan Sultan Johor (Sultan Abdul Rahman)

vi. Raffles perdayakan Sultan Abdul Rahman dan Belanda dgn hidupkan semula masalah waris tahun 1812.

vii. Raffles peralatkan Tengku Hussein yang kecewa kerana tidak menjadi sultan.

viii. Raffles pujuk Temenggung Abdul Rahman menjemput Tengku Hussein ke Singapura untuk ditabalkan sebagai Sultan Johor.

ix. Setelah menjadi Sultan, Sultan Hussein iktiraf perjanjian awal Temenggung dengan Raffles.

x. SHTI secara rasmi bertapak di Singapura.

xi. Pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor mempunyai dua orang sultan – Sultan Hussein bersemayam di Singapura Sultan Abdul Rahman bersemayam di Lingga.

4 British di Singapura – Perjanjian 1823 & 1824

i. Perjanjian 1819 tidak membolehkan Raffles berkuasa penuh ke atas Singapura.

ii. 7 Jun 1823 perjanjian Raffles dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman membolehkan SHTI berkuasa di Singapura dan pulau berdekatan.

iii. Syarat Perjanjian 7 Jun 1823;

a. Sultan terima bayaran 1500 dolar Sepanyol, Temenggung terima 800 dolar Sepanyol setiap bulan.

b. Sultan dan Temenggung tidak berhak menerima atau mengutip cukai dari tongkang Cina.

c. SHTI berkuasa di seluruh Pulau Singapura dan pulau berdekatan kecuali kawasan atau pulau kediaman Sultan dan Temenggung.

d. Undang-undang British dikuatkuasa.

iv. 2 Ogos 1824, perjanjian ditandatangani John Crowfurd (Residen Singapura) dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman.

v. Syarat Perjanjian 2 Ogos 1824;

a. Sultan dan Temenggung menyerahkan Singapura kepada SHTI

b. Sultan dan Temenggung hendaklah membenarkan pedagang-pedagang bebas berdagang di Johor dan wilayah takluknya.

c. Sultan dan Temenggung atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda di Singapura atau berpindah dari Singapura.

vi. S. Hussein menetap di Kampung Gelam, Singapura.

vii. Baginda ke Bandar Hilir Melaka kerana kecewa dengan syarat perjanjian 1824.

viii. SHTI mengarahkan Temenggung memindahkan pusat pentadbirannya dari Kuala Sg Singapura ke Teluk Belanga dgn alasan memajukan Singapura.

ix. SHTI mengambil tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga

x. Tahun 1866, pusat pemerintahan dipindahkan dari Teluk Belanga ke Johor Bahru.

(7) Perpecahan Kepulauan Melayu

i. Belanda dakwa Singapura pengaruhnya.

ii. Belanda bimbang kemajuan Singapura menjejaskan perdagangannya di Betawi.

iii. Pertikaian berkaitan Singapura mencetuskan ketegangan British dengan Belanda.

iv. British enggan serahkan Singapura kepada Belanda

v. Ketegangan ini diselesaikan melalui Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London)

vi. Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda 17 Mac 1824 :

a. Belanda iktiraf petempatan British di Singapura.

b. Belanda tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu.

c. British serah Bangkahulu kepada Belanda

d. Belanda serah Melaka kepada British.

e. British tidak akan buka petempatan baru ke selatan Singapura

vii. Kesan Perjanjian Inggeris-Belanda :

a. Kepulauan Melayu terbahagi dua kawasan.

b. Sem. Tanah Melayu & Singapura pengaruh British.

c. Kepulauan Riau &Lingga-pengaruh Belanda.

d. Pengaruh British di Sem. Tanah Melayu tanpa gangguan kuasa Barat lain.

(8) SHTI di Melaka

i. Melalui perjanjian Inggeris-Belanda 1824, Belanda serahkan Melaka kepada British.

ii. British serahkan Bangkahulu kepada Belanda

iii. Penguasaan ke atas Melaka membolehkan British menguasai laluan perdagangan di Selat Melaka.

iv. Perjanjian mengakibatkan kerajaan Johor berpecah.

v. Melaka, Pahang, Johor dan Singapura berada di bawah pengaruh British

vi. Kepulauan Riau serta Lingga di bawah Pengaruh Belanda.

(9) Negeri-negeri Selat (NNS)

i. SHTI di Pulau Pinang, Melaka dan Singapura

ii. Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan Gabenor

iii. Singapura dan Melaka ditadbir oleh Residen.

iv. Tahun 1826, disatukan di bwh Negeri-negeri Selat.

v. Bertujuan seragamkan pentadbiran dan jimatkan perbelanjaan.

vi. Ibu negeri NNS yang pertama ialah Pulau Pinang.

vii. Tahun 1832, Singapura gantikan Pulau Pinang sebagai ibu negeri kerana kedudukan strategik.

viii. Pentadbiran NNS diketuai Gabenor NNS

ix. Gabenor NNS dibantu oleh Residen Konsuler – menjalankan pentadbiran di negeri masing-masing.

x. Gabenor Jeneral British di India menggubal dasar dan undang NNS.

xi. Rasa tidak puas hati penduduk dan saudagar tempatan – merasakan NNS seolah tanah jajahan India.

xii. Saudagar British di NNS merayu British memindahkan pentadbiran ke London.

xiii. Pada 1 April 1867, NNS diisytiharkan sebg tanah jajahan British dan diletakkan di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London.

xiv. Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undang-undang sendiri.

xv. Faktor pemindahan pentadbiran NNS dari India ke London pada tahun 1867 :

a. SHTI di India tidak ambil berat kebajikan NNS.

b. NNS bantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas Singapura.

c. Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal – ada kongsi gelap dan kekacauan.

d. Penduduk bantah tindakan NNS sebagai tempat buangan banduan.

e. Pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang dolar Sepanyol digantikan dengan mata wang rupee India (nilainya rendah)

BAB 2 : KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITISH

(1) Sebab British di Negeri-negeri Melayu

a) Dasar Campur Tangan British

1. Sebelum tahun 1874, British tidak mengamalkan dasar campur tangan di negeri-negeri Melayu.

2. Akan tetapi, mereka ambil Negeri-negeri Selat

3. Tahun 1873, Parti Konservatif ambil alih pucuk pimpinan kerajaan Britain daripada Parti Liberal.

4. Kerajaan baru amalkan dasar campur tangan

b) Kekayaan hasil bumi negeri-negeri Melayu

1. Negeri Melayu kaya dengan hasil bumi

2. British berpendapat perlu segera menguasai negeri Perak, Pahang, Selangor dan Negeri Sembilan.

3. Pedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut, Sungai Ujong, Lukut & Klang.

c) Revolusi Perindustrian mendesak campur tangan

1. Revolusi wujudkan kilang-kilang perusahaan.

2. Perlukan bijih timah utk perusahaan mengetin

3. Negeri Melayu mesti dikuasai untuk dapat bekalan bijih timah yang berterusan dan menjadi tempat memasarkan hasil keluaran mereka.

d) Terusan Suez dan kapal wap

1. Pembukaan Terusan Suez pendekkan jarak perjalanan dari England ke Tanah Melayu.

2. Kapal wap cepatkan perjalanan dan bawa muatan yang lebih banyak.

e) Kebimbangan campur tangan kuasa Eropah lain

1. British bimbang dengan kemaraan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara.

2. Belanda di Hindia Timur (Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di Filipina.

f) Desakan pedagang

1. Pertelingkahan pembesar Melayu dan pergaduhan kongsi gelap Cina akibatkan huru-hara

2. Keadaan ini merugikan pedagang Negeri-Negeri Selat khasnya berkaitan perdagangan bijih timah.

3. Mendesak British melindungi pelaburan mereka.

4. Pedagang Negeri-Negeri Selat menulis surat kepada Setiausaha Tanah Jajahan British, Lord Kimberley mendesak British untuk campur tangan.

(2) Keadaan politik di Perak

a) Pertelingkahan kongsi gelap Cina

1. Daerah Larut kaya dengan bijih timah

2. Long Jaafar bawa masuk ramai orang Cina untuk memajukan perlombongan bijih timah di Larut.

3. Kemasukan buruh Cina mencetuskan pergaduhan kumpulan kongsi gelap Ghee Hin dengan Hai San.

4. Pergaduhan membawa kepada Perang Larut.

5. Bagi menamatkan perang, Ngah Ibrahim (Menteri Larut) melantik Kapten Speedy iaitu Timbalan Pesuruhjaya Polis Negeri-Negeri Selat untuk manamatkan kekacauan

6. Kekacauan dihentikan selepas Perjanjian Pangkor

7. Dalam Perjanjian Pangkor 1874, pemimpin kongsi gelap Cina hadir untuk menyelesaikan masalah di Larut. Antaranya Kapitan Chung Ah Kwee iaitu ketua kumpulan Hai San.

9. Masyarakat Cina bersetuju hentikan pergaduhan dan menerima British menjadi orang tengah dalam urusan perlombongan bijih timah.

b) Perebutan takhta di kalangan kerabat diraja.

1. Sistem pewarisan takhta di Perak.

Sultan

Raja Muda

Raja Bendahara

Raja Dihilir

2. Selepas kemangkatan Sultan Ali tahun 1871, Raja Ismail Raja Bendahara jadi sultan.

3. Perlantikan ditentang oleh Raja Abdullah dan Raja Yusuf.

4. Raja Abdullah ialah Raja Muda yang sepatutnya ditabalkan menjadi sultan.

5. Raja Abdullah tidak dilantik sebagai sultan kerana beliau tidak hadir ketika upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong walaupun dijemput untuk menghadirinya.

6. Raja Yusuf diketepikan kerana beliau tidak disukai oleh pembesar Perak.

7. Tentangan kuat terhadap Sultan Ismail datangnya daripada Raja Abdullah yang disokong Dato’ Maharajalela dan Dato’ Sagor.

8. Kuasa Raja Ismail sebagai sultan hanya terbatas di Hulu Perak.

9. Raja Abdullah terus berkuasa di Hilir Perak.

10. Raja Abdullah minta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan.

11. Andrew Clarke (Gabenor Negeri-Negeri Selat) melihat permintaan Raja Abdullah sebagai peluang untuk British menguasai Perak yang kaya dengan bijih timah.

12. Andrew Clarke memanggil pembesar Melayu dan pemimpin kongsi Gelap Cina untuk berunding di Pulau Pangkor.

13. Pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato’ Sagor.

14. Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerima surat jemputan.

15. Hasil rundingan, termeterailah Perjanjian Pangkor 1874 di kapal British, H.M.S. Pluto.

c) Syarat Perjanjian Pangkor

1. Raja Abdullah diiktiraf Sultan Perak.

2. Raja Ismail diakui Raja Muda.

3. Residen British menasihati semua perkara kecuali agama Islam dan adat istiadat Melayu.

4. Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai

5. Residen, Penolong Residen, Sultan dan Pembesar dibayar gaji daripada pungutan hasil mahsul Perak.

6. Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen.

7. Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha mengembalikan keamanan di Perak.

(3) Campurtangan British di Selangor

1. Tahun 1857, Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabalkan jadi Sultan Selangor.

2. Berlaku Perang Klang yang menyebabkan campur tangan British di Selangor.

3. Daerah Klang pada mulanya di bawah kekuasaan Raja Sulaiman.

4. Apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang diserahkan kepada Raja Abdullah.

5. Penyerahan menimbulkan rasa tidak puas hati kepada Raja Mahadi iaitu putera Raja Sulaiman.

6. Raja Abdullah memajukan lombong bijih timah di Klang dengan membawa masuk buruh Cina.

7. Lombong bijih timah dibuka di Kuala Lumpur dan Ampang.

8. Klang berkembang maju

9. Peperangan menyebabkan perdagangan terjejas.

10. Sultan Abdul Samad lantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang Klang.

11. Tengku Kudin tidak diterima oleh pembesar-pembesar Selangor kerana beliau bukan anak negeri Selangor.

12. Tengku Kudin minta bantuan British untuk menamatkan kekacauan

13. British desak Sultan Abdul Samad menerima Residen British.

14. Sultan Abdul Samad tidak setuju.

15. British cari alasan untuk menempatkan residennya di Selangor.

16. Tahun 1873, sebuah kapal dagang British dirompak berdekatan dengan Langat.

17. Tahun 1874, rumah api British di Tanjung Rachado diserang.

18. Peristiwa tersebut mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungan British.

19. J.G. Davidson sebagai Residen yang pertama.

20. Frank Swettenham sebagai Penolong Residen.

(4) Campurtangan British di Sungai Ujong

1. Dato’ Kelana Syed Abdul Rahman dilantik menjadi pemerintah di daerah Sg. Ujong.

2. Dato’ Bandar Kulop Tunggal juga berpengaruh di daerah Sg. Ujong.

3. Perebutan untuk menguasai Sg. Linggi mencetuskan pertelingkahan antara Dato’ Kelana dengan Dato’ Bandar.

4. Dato’ Bandar dapat sokongan daripada penduduk tempatan dan pelombong-pelombong Cina

5. Dato’ Kelana minta bantuan British

6. Dato’ Kelana tandatangani perjanjian menerima perlindungan British

7. Syarat perjanjian :

a. Dato’ Kelana diiktiraf oleh British sebagai pemerintah di Sungai Ujong

b. British mempunyai kuasa penuh bagi mengutip cukai di Sungai Linggi.

c. British menempatkan P.J. Murray sebagai Residen British

8. Dato’ Bandar tidak mengiktiraf perjanjian

9. British memberi bantuan tentera keapda Dato’ Kelana untuk menewaskan Dato’ Bandar.

10. Dato’ Bandar dibuang negeri ke Singapura.

11. British menguasai daerah Rembau, Jelebu dan Seri Menanti

12. British menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut Hasil.

13. Tahun 1895, semua daerah disatukan dan membentuk persekutuan.

14. Tunku Muhammad ibni Yamtuan Antah ditabalkan sebagai Yg Dipertuan Besar Negeri Sembilan.

15. Martin Lister sebagai Residen British di Negeri Sembilan.

(5) Campurtangan British di Pahang

1. Frank Swettenham dan Frederick Weld pujuk Sultan Ahmad menerima Residen British tetapi gagal.

2. British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar dari Johor untuk pujuk Sultan Ahmad agar menerima pengaruh British.

3. Usaha berjaya.

4. Hugh Clifford dilantik menjadi Wakil British.

5. Wakil British mempunyai kuasa seperti seorang pegawai Konsul iaitu mengurus dan melindungi rakyat British di negeri lain.

6. British tidak berpuas hati kerana wakil British mempunyai kuasa yang terhad.

7. Tahun 1888, seorang warganegara British berbangsa Cina bernama Go Hui ditemui mati berhampiran istana Sultan Ahmad.

8. British guna peristiwa ini untuk desak Sultan Ahmad menerima Residen British dengan alasan baginda tidak mampu mewujudkan ketenteraman

9. J.P. Rodger jadi Residen British yang pertama.

(6) Perlaksanaan Sistem Residen

1. Sistem Residen merupakan campur tangan British dalam pentadbiran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang.

2. Seorang Residen dilantik bagi setiap negeri tersebut.

3. Negeri-negeri tersebut sebg negeri naungan British.

4. Residen menasihati sultan dalam semua hal pentadbiran kecuali agama Islam dan adat istiadat

5. Menggugat kuasa sultan dan pembesar tempatan.

(7) Sistem Residen gugat kuasa Sultan dan Pembesar

1. Sultan dan pembesar kehilangan kuasa.

2. Residen menasihati sultan dalam semua hal pentadbiran kecuali hal agama Islam dan adat istiadat Melayu.

3. Nasihat residen mesti dipatuhi.

4. Residen menghapuskan hamba

5. Bagi sultan dan pembesar, amalan hamba – adat Melayu tradisional turun-temurun.

6. Residen ambil alih kuasa hak pungutan cukai.

7. Pungutan cukai diambil alih oleh Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil.

(8) Pembentukan Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)

a) Kelemahan Pentadbiran Sistem Residen

1. Setiap Residen tidak diberi panduan yang jelas

2. Residen menjadi terlalu berkuasa.

3. Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal mengawal kuasa Residen.

4. Pentadbiran di setiap negeri tidak seragam kerana mempunyai undang tersendiri.

b) Faktor Penubuhan NNMB

1. Kelemahan pentadbiran Sistem Residen.

2. Masalah krisis kewangan Pahang.

3. Perbelanjaan negeri meningkat kerana Pahang menanggung banyak hutang.

4. Jika Pahang digabungkan dengan negeri yang kaya seperti Perak dan Selangor, masalah diringankan.

5. Wujudkan perkongsian perkhidmatan pakar – menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juruukur dan doktor.

6. Sistem perhubungan jalan raya dan landasan kereta api antara negeri Melayu dapat dimajukan

7. Kukuhkan lagi kekuatan dan pertahanan ketenteraan.

c) Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895

1. Ditandatangani pada tahun 1885

2. Dikuatkuasakan pada tahun 1896.

3. Negeri Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang disatukan menjadi NNMB

4. Pusat pentadbiran di Kuala Lumpur

5. Diketuai oleh Residen Jeneral

6. Jawatan Residen masih kekal di negeri masing-masing.

7. Frank Swettenham Residen Jeneral Pertama NNMB

8. Syarat perjanjian Persekutuan:

a. Raja-raja bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah persekutuan.

b. Menerima pegawai British sebagai Residen Jeneral.

c. Raja-raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali agama Islam dan adat-istiadat Melayu.

d. Raja-raja setuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan

e. Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura.

(9) Pembentukan NNMB cabar kewibawaan sultan

1 Kuasa pentadbiran oleh Residen Jeneral.

2. Residen Jeneral amat berkuasa dalam urusan kewangan dan cukai eksport.

3. Kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yang diketuai oleh Pegawai British, seperti Jabatan Kehakiman, Kewangan, Perhubungan dan Perkhidmatan Awam.

4. Penglibatan orang Melayu dalam jabatan-jabatan dihadkan

5. Sultan dikehendaki mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua hal kecuali agama Islam dan adat-istiadat Melayu.

6. Kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral.

(10) Persidangan Raja-Raja Melayu (Durbar)

1. Raja-raja Melayu tidak puas hati terhadap kuasa Residen Jeneral dan kerajaan pusat.

2. British menubuhkan Durbar atau Persidangan Raja-Raja Melayu tahun 1897.

3. Perbincangan tertumpu pad hal ehwal adat, agama Islam dan kebajikan orang Melayu.

4. Durbar asas kepada Kewujudan Majlis Persidangan Raja-Raja Melayu

5. Ahli-ahli Durbar – Pesuruhjaya Tinggi, Raja-raja Melayu, Residen Jeneral dan 4 orang Residen.

6. Durbar pertama di Kuala Kangsar, Perak

7. Durbar kedua diadakan di Kuala Lumpur

8. Isu persidangan Durbar;

a. Sultan Perak (Sultan Idris) kritik pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral

b. Desak kuasa raja Melayu dikembalikan.

c. Desak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan yang lebih tinggi.

d. Minta British iktiraf bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi.

(11) Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909

1. British gantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan pada tahun 1909.

2. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan jawatan Ketua Setiausaha.

3. Kerajaan British bersetuju menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri.

Kesimpulan

1. Kekayaan negara mendorong British menguasai Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

2. Perebutan takhta menimbulkan keadaan tidak tenteram dan memberi peluang kepada British untuk campurtangan

3. Kekayaan ekonomi tidak dapat dibangunakan sekiranya negara dalam keadaan tidak aman.